Dag 467

Locatie: Ahrweiler, Duitsland
Eerste stage een feit

Afgelopen week heb ik mijn eerste stage gelopen bij het Duitse wijnbedrijf Weingut Peter Kriechel in de Ahr. Hieronder een impressie!

Dag 1
Maandag hier om half acht aangekomen en enthousiast en gastvrij ontvangen. Mij werd een kamer gewezen waar ik mag overnachten, op een curieuze plek! Achter de etiketteer- en afvalmachine een oud trappetje op naar de bergzolder. Deurtje door, nog een deurtje door en dan de deur door, de complete maar gare inrichting voor je. Kookplaat, magnetron, koffieautomaat, alles is er en werkt! Alleen, tsja, niet modern.

Vervolgens met Kiki mee in de Unimog (kruising tussen een vrachtwagen en een trekker) naar een van de opslagruimten van Weingut Peter Kriechel. Daar de rover, een klein sterk trekkertje op rupsbanden, omgebouwd. Op zo'n ding kan je meerdere modules zetten en wij hebben gewisseld van spuitinstallatie naar een klepelmaaier. Kiki deed het zelf voor het eerst alleen, dus hij kwam er ook niet zomaar uit. Geinig!

Aansluitend met Michael, een van de eigenaren, bij de verschillende stukjes gaard die het bedrijf heeft in de omgeving van Ahrweiler langs. De bijzondere lente heeft er voor gezorgd dat de ranken al aan het ontluiken zijn. Biedt potentieel voor het wijnjaar, maar oh wee als het nog een keer gaat vriezen...

Na de lunch het zware werk! Een van de gaarden is opnieuw aangeplant. Afgelopen zaterdag zijn de geënte plantjes machinaal in de grond gestoken. Vandaag zetten we de plantstokjes waarlangs de ranken eerst omhoog groeien. In het totale werk volgt dan nog:
- de aluminium tussenpalen plaatsen;
- houten beginpalen;
- houten palen bij de tussengang;
- grondankers de grond in;
- onderste twee draden spannen (staal);
- plantstokjes aan de eerste draad vastmaken;
- draadveren aanbrengen; en
- bovenste zes (acht totaal) draden (kunststof) spannen.

Het uitzicht vanuit de gaard
Dag 2
Op dinsdag ben ik de complete dag in de gaard geweest, met Kiki, Max en Michael, verder werkend aan de opbouw. Een groot deel van de tussenpalen zitten nu in de grond.

En dit alles op een kale, steile helling! Ongelooflijk dat iemand ooit heeft bedacht op zulke hellingen een gewas te gaan verbouwen. Ik ben erg blij dat ik tegenwoordig goed getraind ben. Ik lig nu op bed met genoeg kleine pijntjes links en rechts. Maar vijf jaar geleden was ik tien keer dood geweest ;-)

Dag 3
Op woensdag mag ik met de keldermeester mee naar Koblenz, waar de wijnen van het bedrijf gekeurd worden. Daar bepaalt men of de wijn op de markt mag komen en onder welke classificatie. Dat was heel speciaal!

56 wijnen proeven voor de lunch… Dat doet men hier professioneel bij de Landwirtschaftskammer. De wijnboeren die een wijn op de markt willen brengen als wijn uit de Ahr, het wijngebied hier, of zelfs een kwaliteitslabel op de wijn willen hebben, moeten alle wijnen laten keuren. Dat gebeurt op de Landwirtschaftskammer van de overheid. Maar dan niet door ambtenaren, nee, de keuring wordt uitgevoerd door de wijnboeren zelf!

Of in dit geval door de keldermeester (ook wel oenoloog) van het bedrijf. Op woensdag ben ik de hele dag met deze man, Michael, op pad geweest. Hij is al 14 jaren in dienst van Weingut Peter Kriechel en is eigenlijk de enige man op een strategische positie in het bedrijf die géén lid is van de familie. Hij heeft wel tijdens zijn opleiding stage gelopen bij het familiebedrijf en toen goed bekend en bevriend geworden. Na wat omzwervingen bij onder meer een zeer grote coöperatie in de Ahr is hij nu zeer goed op zijn plek!

Afijn, woensdagmorgen vroeg met Michael naar Koblenz gereden, om aldaar mee te maken wat een wijnkeuring inhoudt. Je wordt geplaatst aan een lange tafel waar tussenschotjes op staan. In dit geval werd de keuring uitgevoerd door nog twee wijnboeren. Ik sloot aan als vierde in het rijtje. Ja, ik kreeg ook een officieel papier waarom in de keuring moest invullen en kreeg vervolgens op hoog tempo elf keer zes wijnen ingeschonken. Viel Gluck, Herr Reiken! Gelukkig, mijn keuringsoordeel is géén onderdeel van het resultaat.

Het gaat bij deze keuring niet om het uitdelen van medailles of andere prijzen. Dat gebeurt op ongeveer dezelfde manier, maar op een ander moment. Nee, het gaat hier in eerste instantie om het vinden van fouten in de wijn. Dat resulteert erin dat de wijn niet als wijn uit een bepaald gebied op de markt mag komen. Wel als tafelwijn of landwijn, maar daar gaan de boeren niet voor. Gelukkig is een fout in de wijn vaak te herstellen, alhoewel nooit goedkoop, omdat de wijn al in de fles zit…

De proever kan een wijn tussen de nul en de vijf punten geven, de resultaten worden opgeteld en gemiddeld. Een eindresultaat tussen de 0 en de 1,5 punten resulteert in een afkeuring! De proevers proeven de wijnen blind. Ze weten, aan de hand van de informatie op de keuringslijst, uit welk gebied de wijn komt, van welk jaar deze is en van welke druifsoort. Met hun kennis weten ze dan hoe de wijn zou moeten smaken, zonder dat ze een bepaald wijndomein kunnen bevoordelen of dissen. Ze weten wanneer de wijn gewoon, goed of heel goed is, of natuurlijk wanneer er dus de fout in zit.

Komt een afkeuring voor, dan kunnen de proevers, nadat de punten zijn gegeven, nog wel onderling kort overleggen en elkaar toelichten wat er mis zou zijn met een wijn. Dit kan nog leiden tot een aangepast oordeel, maar meestal leidt één nul van een van de proevers na overleg tot een gemeenschappelijke nul. Als ze niet al allemaal een nul gegeven hadden om mee te beginnen.

Afijn, aan mij de taak om op hun tempo mee te proeven en mijn oordeel te vergelijken met die van de heren. Oei, dat is niet makkelijk! Ik begon al op de verkeerde voet: ik probeerde alles te proeven. Iets wat een geoefende proever best kan, maar ik als amateurtje… Na drie keer zes wijnen overgestapt naar het concept: denk ik dat ik een fout proef of niet, en dat vergelijken met de mening van de meesters! Pfoe, dat is al niet mals. Hoge concentratie, rustig proeven, blijven denken “wat zou er hier niet kunnen kloppen”, uitspugen, snel opschrijven, volgende wijn… Zie hier het resultaat van mijn noeste arbeid en let erop hoe ik steeds minder schrijf. En nee, dat heeft niets te maken met eventuele beneveldheid :-)
11 maal 6 wijnen beoordeeld. Soort van...
Na de lunch rijden we nog langs bij Weingut Burggarten, een ander groot wijnbedrijf in de Ahr. Zij hebben een bedrijf op bezoek met een flessenafvulmachine met de mogelijkheid om de flessen ook gelijk in een doos te verpakken. Een optie waar ze bij Kriechel nu over na aan het denken zijn, daar dit weer veel arbeid gaat besparen. Het bedrijf is zo aan het groeien dat zulke stappen zeer rendabel zijn.

Vervolgens terug naar “huis”, de kelder in, de Pinot Noir (basiswijn bij Kriechel) zoet maken. Hier in de Ahr is rode wijn je van het, als meest noordelijke rode wijngebied van de wereld. 85% van alle wijn is rood. Die dwazen hier maken en drinken ook graag halfzoete en zoete (Lieblich) rode wijn. Serieus! Het werk begint met drie vaten (ongeveer 6000 liter groot, 2/3 gevuld) droge rode Pinot Noir wijn, en 1.000 liter zoete druivensap met hoog suikergehalte.

De truc is dat aan halfdroge wijn wettelijk is bepaald dat daar niet meer dan 14,5 gram per liter restsuiker mag zitten, ofwel: suiker die niet omgezet is in alcohol. Dus eerst suiker toevoegen aan de halfdroge en daarna meten. Mocht na de theoretische berekening iets mis zijn in de praktijk, dan kan nog wat van de droge wijn uit het eerste vat toegevoegd worden aan het vat van de “mislukte” halfzoete, om het suikergehalte van die weer terug te brengen. Vervolgens gooi je gewoon al het overige suiker in de zoete wijn. Zoet is zoet, geen grens. Deze werd uiteindelijk gemaakt met 31,5 gram restsuiker, maar die mafkezen in de omgeving maken gerust zoete wijn met meer dan 120 gram. Jak, gewoon jak.

Dag 4
Donderdagochtend weer de berg op, de nieuw aangeplante gaard verder opbouwen. Verder met meer plantstokjes, planten, gaten maken, palen de grond in rammen, alles keurig haaks en in een rechte lijn, in de volle zon met een gezellig zooitje kerels. Goed te doen, kom ik achter. Ik werk ook veel alleen, wat mij een goed gevoel geeft bij waar ik voor sta, als ik wijnboer ben geworden.

De middag brengt iets curieus: Michael Kriechel vraagt mij om deel te nemen aan een proeverij. Huh, watte? Ja, er komen een aantal Taiwanezen, waaronder de minister van landbouw. Oh, okay, en wat wil je dat ik daar doe? Oh, dat is vast interessant voor je… Okay, Michael, als jij het zegt. Eindresultaat: die knakker spreekt zo gebrekkig Engels, ik ben de sigaar! Michael praat alleen Duits, de minister ook Engels, er is een Taiwanees die redelijk Duits kan en vertaalt gewone taal in het Taiwanees, er is een Duitse official in de groep die ook wat Engels er tussendoor gooit én er is een dame die ook Nederlands kan, want ze heeft in Wageningen gestudeerd. En Erik mag het allemaal bij elkaar brengen. Hop! Ik klaag niet, ik mag met de wijnen mee proeven. En deze slik ik door, há! Michael trouwens ook.

Dag 5
We gaan de ochtend weer naar de gaard, met als doel alle ranken in de grond te hebben, inclusief drie liter water per rank. En het lukt! Ik heb de eer de laatste te poten.
De laatste rank
Met een grote tank op de Unimog, met daaraan twee spuitlansen met 100 meter slang, worden alle planten voorzien van ongeveer drie liter water. Dat gebeurt zeer efficiënt door de lans tien centimeter in de grond te prikken en dan de kraan tien seconden op te zetten.
Alle ranken drinken 3 liter water
In de middag maak ik met Michael nog een ronde langs de gaarden die ik nog niet gezien heb. Ik denk bij mijzelf hoe het mij zou duizelen om het overzicht te houden over alle lapjes grond die de familie bezit of pacht!

Als afsluiter had ik graag nog wat wijn gekocht van het bedrijf, om thuis in de kelder te leggen. Weinig kans! Ik kreeg het allemaal gratis mee.

Dag 366

Locatie: Utrecht, The Netherlands
Terugblik eerste jaar

Het eerste jaar van mijn onderzoek is voorbij. Tijd voor een overzicht van de gebeurtenissen in het eerste deel van mijn onderzoek.

Cursus volbracht
Thuis hangt het certificaat als bewijs aan de wand; ik heb de cursus wijngaardenier van Fred Lorsheid doorlopen. De zes zaterdagen kennisvergaring en snuffelen in de gaard hebben mij een duidelijk beeld gegeven van wat een wijngaardenier in zijn bedrijf te wachten staat. En dat spreekt aan! Het is duidelijk dat er het hele jaar door hard gewerkt moet worden, maar dat de verscheidenheid aan activiteiten als optelsom mij enorm aanspreken.

In 2014 wil ik een stap verder gaan in het ervaren wat het werk is. Ik ga vier maal één week stage lopen bij Duitse wijngaardeniers. Zo ga ik in februari snoeien bij Weingut Grossmann en in de zomer meewerken bij Weingut Clemens Busch.

Gesprekken
Gedurende het jaar heb ik een aantal mensen gesproken over de verschillende facetten van het wijngaardeniersvak:
- René van Druenen, wijngaardenier van Stad Maastricht en eigenaar van Viticonsult
- Ton Lexmond, wijngaardenier van Wijngaard Slingehorst
- Tom Arns, hobbyist wijngaardenier, actief geweest bij het Wijngaardeniersgilde en nu lid van de Brabantse Wijnbouwers
- Youp Cretier, wijngaardenier van Hof te Dieren
- Wijngaard Hoog Beek & Royen, verschillende vrijwilligers op deze gaard van Rotary en Utrechts Landschap
- Ad Leenaars, voorzitter van vereniging Brabantse Wijnbouwers
- Marc Linden, winzer van Weingut Sonnenberg
- Albrecht Engel, winzer van Weingut Engel

Bedrijfsplan versie 0.2
Alle gesprekken en ideeën komen samen in mijn bedrijfsplan, dat ik samen met Frans Dolmans schrijf. De status van dit document is versie 0.2, de voorlopige versie. Met dit document wil ik in 2014 de boer op, oriënterend op investeerders en grondbezitters.

Wijngaardenier. Punt.
Een van de belangrijkste gebeurtenissen van 2013 is het besluit om wijngaardenier te worden. Punt. Dus ik spreek niet langer over een hobby project om vrijblijvend te onderzoeken of het rendabel is en of het bij mij past. Nee, ik ga wijnboer worden!

Planning
Daar hoort onderstaande grofstoffelijke, ambitieuze planning bij.

2013 Oriëntatie:
- Basiscursus wijngaardenier
- Gesprekken met collega wijnboeren
- Lidmaatschap Brabantse Wijnbouwer, VAW, Wijngaardeniersgilde
- Eerste opzet bedrijfsplan

2014 Kennis:
- Eerste stages van één week bij vier Duitse wijnboeren
- Aanvang vakopleiding (twee jaren) Wijnbouwer-Wijnmaker bij Syntra in België
- Versie 1.0 van bedrijfsplan
- Opbouw netwerk wijnkennis (Oenologen)
- Opbouw netwerk potentiële locaties (Gemeenten, Provincie, Staatsbosbeheer, Utrechts Landschap, landgoederen)

2015 Investeren:
- Selecteren en verwerven van locatie (hoofdlocatie en wijnareaal, aanvang met 2,5 ha met groeimogelijkheden tot 6 ha)
- Bodemonderzoek locatie
- Selectie en aanschaf wijnranken
- Aanvang nevenactiviteiten (Horeca, B&B, proeverij, landwinkel, wijnhandel, andere)

2016 Zaaien:
- Aanplant wijnranken
- Installatie palen en draden

2017 Voorbereiden:
- Vervolmaken website
- Opzet webshop
- Opzeggen baan

2018 Oogsten:
- Eerste oogst

2019 Wijn:
- Eerste wijn op de markt

2023 Winst:
- Eerste winst in de boeken

2025 Zelfstandig:
- Investeerders terugbetaald

Dag 362

Locatie: Windesheim, Germany
Bezoek aan Duitse wijnboeren, dag 2

Gisteravond ben ik met een gerust hart en hoofd gaan slapen. Ik heb mijn vier weekstages voor 2014 rond! Eén maal in de Moezel bij Clemens Busch, twee maal in de Ahr bij Michael Kriechel en Marc Linden en één maal bij Reinhold Grossman in de Nahe. Vandaag dus gewoon op bezoek bij wijnboeren, kletsen en proeven, kijken en voelen… Lekker!

Ik duik verder de Rheinlandpfalz in, op bezoek bij een wijnboer die een aansprekende website heeft en waarvan ik weet dat hij nog maar net komt kijken. En tegelijk ook een rot in het vak, die biologisch verbouwd.

3. Weingut Engel, Flörsheim-Dalsheim
Wat heerlijk om mee te maken, zo’n jonge wijnboer. Albrecht Engel, zoon in een wijnfamilie, is 21 en zit nog op school. En hij ziet het bedrijf van zijn vader en moeder en omringende familieleden en denkt – al lang – “Zo ga ik het niet doen!”

Albrecht heeft wijn door zijn aderen lopen en wil dan ook echte wijn maken. Wijn van de klassieke druivenrassen die in de Rheinhessen van oorsprong thuis horen. Mooie droge wijnen, mono cépage, met lekker veel terroir en hoge kwaliteit.

Bij aankomst sleept hij mij gelijk mee de gaard door, en laat vol enthousiasme zien wat er gebeurt op de Frauenberg, een van de heuvels in de omgeving waar grote wijnarealen staan. De grond is er rood van het ijzer, de helling niet te stijl en de ranken lijken allemaal vrij jong. Navraag over de leeftijd van de ranken leert dat er niet al te lang geleden een soort ruilverkaveling heeft plaatsgevonden, waarbij er gelijk ook nieuwe wegen zijn aangelegd. Alles opgelegd door de overheid.

De ronde door de velden eindigt in het gebouw waar Albrecht de wijn maakt. Het is de oude familieplek, die inmiddels te klein is voor de wijnen van vader Udo, eigenaar van Weingut Udo Engel. Albrecht begint een beetje te glimmen als we de ruimtes induiken. Vol trots toont hij alle onderdelen van de wijnproductie en laat uiteindelijk een paar wijnen rechtstreeks uit de cuve proeven.

Zeker het proeven van de Riesling is een nieuwe ervaring. De gisten zijn er nog volop in aanwezig, wat de wijn een wit troebele kleur geeft. Het is leuk om eens zulke jonge wijnen, recht uit het vat, te proeven en te bemerken wat er nog allemaal met de smaak gebeurt. De wijn is inmiddels ruim twee maanden in aanbouw en heeft nog een paar weken te gaan voordat ze klaar zijn of uitgebouwd worden. Daar gebeurt dus nog heel veel, maar je proef al wel de potentie van de wijn.

Albrecht is ook zeer geïnteresseerd in mijn verhaal. Ik leg hem uit waar ik vandaan kom, hoe ik op het idee ben gekomen en wat ik hoop te gaan bereiken. Het verbaast hem wel dat ik wil gaan werken met de nieuwe druivenrassen, waar hij het niet hoog mee op heeft. Maar na uitleg dat Nederland gewoon te weinig zonuren heeft en te vochtig is voor de schimmelgevoelige rassen, gaat hij mee in mijn keuzes.

Al kletsend en filosoferend eindigen we in de proefkelder, terug op de plek waar ik de korte reis met Albrecht begonnen ben. Ik proef vijf van zijn 2012 wijnen, zijn eerste eigen wijnjaar. Te bedenken dat hij deze wijn dus eigenlijk begonnen is te maken voor hij 20 was, is best indrukwekkend. En de wijnen zijn dat ook!

Hij heeft zijn wijnen ingedeeld in twee klassen, eigenlijk analoog aan de klassieke AOC indelingen, zoals je ze veel aantreft in bijvoorbeeld Frankrijk. Er zijn drie wijnen die van druiven uit het gebied zijn gemaakt, naast de twee wijnen van druiven specifiek uit het dorp. Of eigenlijk twee dorpen: Nieder-Flörsheim en Dalsheim. De wijnen uit de dorpen maakt hij in een hogere kwaliteit, wat begint met minder druiven en dus minder opbrengst per rank.

De drie wijnen van het eerste type maakt Albrecht zeer droog! Er zit zeer weinig restsuiker in. De eerste is van de Riesling druif, de tweede van Silvaner en de laatste van de voor mij totaal onbekende druif Scheurebe. Het zijn alle drie al zeer mooie wijnen, met veel smaak en terroir. De laatste opende ook al mooi in de neus, waar de andere twee nog zeer gesloten zijn. Na die open neus geeft de Scheurebe een kleine smaakexplosie af aan je tong, met sappige smaken en een peperig gevoel op het verhemelte.

Van de hogere segment wijnen maakt hij een Riesling en een Weisser Burgunder. De eerste is een kleine teleurstelling. Van een Riesling verwacht ik wel wat, zeker in deze vorm. Maar de neus is gesloten, het zuurtje te scherp en de smaak redelijk vlak. De nasmaak is foetsie voor je het weet.

De 2012 Dalsheim Weisser Burgunder is echter een juweeltje, met een strakke, frisse, grassige neus en een verrassend volle smaak, lekker scherp zuurtje en een beetje boter. In de lange nasmaak zit een beetje artisjok. Een doos Scheuerebe en een doos Weisser Burgunder verdwijnen in de kofferbak.

Bij het afscheid spreken we beide de wens uit in contact te blijven. Ik heb met Albrecht en mooi adres en een goed contact te pakken voor een zeer leerzame langere stage, ergens in 2016 of 2017. Geweldig!

4. Weingut Reinhold Grossmann, Windesheim
De biologische wijnboer Grossmann heb ik al uitgebreid gesproken vanuit Nederland, in verschillende telefoongesprekken. Een eigenwijze, soms iets negatieve man, met veel tekst en passie voor zijn bedrijf.

Reinhold heeft negen hectare wijnranken over 30 kaveltjes in en om Windesheim in het Nahe wijngebied. Hij verbouwt veel nieuwe soorten druiven, waarvan ik nu in gedachte de notitie maak nog eens na te vragen welke soorten precies. In ieder geval Regent, maar ook de meer klassieke rassen als Spätburgunder en Reisling.

Bij aankomst sleept ook Reinhold mij gelijk mee op een ronde door de velden. Links en rechts stappen we uit, waarbij ik wordt gewezen op wat volgens hem heel goed en wat heel slecht is. De manier van omgang met en respect voor de grond, goed en zeer slecht gesnoeide ranken… Alles wijst hij aan, neemt het in de vingers en licht alles uitgebreid toe.

Tussendoor stelt hij mij regelmatig een vraag, over hoe ik ben begonnen en wat ik van plan ben, maar met beantwoorden kom ik nooit ver. Voordat ik mijn eerste zin af heb, ziet hij alweer iets waar hij mij op móét wijzen en waarover hij weer graag wil vertellen. Ik laat hem dit graag doen! De man weet duidelijk heel veel en legt de zaken goed en rustig uit. Ik heb nu al, zo halverwege ons tochtje, heel veel zin om een week stage te gaan lopen hier.

Terug op het domein schuiven we in de keuken aan bij zijn vrouw en twee dochters voor koffie en koek. De dames sluiten naadloos aan in ons gesprek en we praten door over de zin én onzin van wijn maken en waarom ik toch in Godsnaam ga beginnen met het vak! Lachend nemen we afscheid van elkaar. Kort maar, want half februari ben ik terug voor mijn eerste stageweek. Zin in!

Dag 361

Locatie: Bad Neuenahr-Ahrweiler, Germany
Bezoek aan Duitse wijnboeren, dag 1

Vandaag ben ik vroeg vertrokken naar Duitsland, met als doel het Ahr wijngebied, onderdeel van de Rheinpfalz. Hier in dit wijngebied ben ik op zoek naar mogelijkheden om meer ervaring op te doen in de gaard. Ik stel de Winzer (Duitse wijnboer) de vraag of zij ermee geholpen zijn met mijn inzet in hun bedrijf voor één week, een korte stage. En dat hoop ik vier maal een week te kunnen doen voor 1 september 2014.

In september begin ik in België met een vakopleiding, wat mij elke week een avond naar het Belgische Hasselt moet brengen. In die periode kan ik niet zomaar meer een week weg. Die cursus vraagt een aardige investering. Niet zozeer in geld, de opleiding is goed betaalbaar. Nee, het gaat meer om mijn persoonlijke investering in tijd en de gevolgen daarvan voor mijn gezin.

Vooraf aan het aangaan van deze uitdaging, wil ik goed geproefd en geroken hebben aan het taaiste stuk van het wijnboerschap: de noeste arbeid in de gaard. Of althans, zo goed als mogelijk, in deze fase van mijn ontwikkeling. Ik heb nog een baan die de nodige tijd van mij vereist, en het nodige aan inkomen oplevert. In de ongeveer zes weken aan vakantie die ik tot mijn beschikking heb, wil ik graag vier weken geven aan dit onderzoek.

De stage moet een soort win-win situatie opleveren. Mijn persoonlijke doelen in de weken ervaring in Duitse gaarden moeten hand in hand gaan met de voordelen voor de Winzer. Mijn persoonlijke doelen zijn:
- Met de poten in de modder een week eerlijke arbeid in de gaard, om een gevoel te krijgen bij wat de gevolgen zijn van mijn keuze. Ik geloof dat het werk in de wijnkelder - het Walhalla waar de wijn gemaakt word - mij geheel gaat bekoren en interesseren. Bekoren en interesseren van het werk in de gaard is minder evident. Het is repetitief werk, wat ik alleen moet doen, als gevolg van de schaal waarin de gaard wil beginnen. Hoe voelt dat?
- Opbouwen van een netwerk van (Duitse) bedrijven en personen in de wijnindustrie. Bedrijven waar je ranken kan kopen, wijn (mobiel) kan laten bottelen, schuimwijn kan laten maken, machines kan kopen. Maar ook een netwerk van personen, zoals oenologen.
- Inspiratie opdoen voor keuzes in mijn wijnbedrijf, die het uniek en bijzonder kan maken. Welke keuzes maken deze wijnboeren, waar ik vandaag en morgen langs ga en waar ik in de toekomst stage ga lopen?

Hier aan de wildragout, in een restaurantje in Brauneberg aan de Moezel, maak ik verslag op van de twee bezoeken van vandaag.

1. Weingut Peter Kriechel, Ahrweiler
Kort voor mijn vertrek heb ik lukraak een paar wijnboeren gevonden op het internet. Hier in de Ahr een stuk of vijf, want ik weet nog niet goed wat te verwachten. De eerste die ik wil opzoeken is niet te vinden op het adres van de website. Ik bel het telefoonnummer wat bij het bedrijf hoort en verneem dat op dat adres alleen een postbus is! De man die ik spreek heeft het wijndomein samen met een maat. De maat gaat meer over het werk in de gaard en hij verzoekt mij om met die maat verder te schakelen. Die krijg ik niet te pakken, dus ik kies wijngaard nummer twee op mijn lijst.

Nu éérst even bellen, voordat ik weer naar een postbus sta te koekeloeren. De wijnboer neemt enthousiast op en staat open voor een bezoek aan zijn gaard, een paar kilometer verderop van de plek waar ik sta. Ik word even later gastvrij ontvangen door Michael Kriechel, een van de zeven huidige eigenaren van dit familiebedrijf.

Michael luistert eerst aandachtig naar mijn verhaal, hoe ik een Nederlandse Wijnboer ga worden. Hij reageert daar enthousiast op en vertelt dat hij samenwerkt met een paar mensen om in Zweden een gaard op te zetten, nog wel met klonen van zijn eigen Frühburgunder. Eigenlijk geeft hij meteen aan graag mee te werken aan mijn plan en accepteert het voorstel om in zijn bedrijf een stage te gaan lopen. We spreken voorlopig de tweede week van april af.

Na dit goede, gezellige en vooral duidelijke gesprek, nemen we nog uitgebreid de tijd om de wijnkelder te aanschouwen. Daar wordt onomstotelijk duidelijk dat het hier om een groot bedrijf gaat! De kelder heeft dimensies die van de straatzijde niet te bevroeden zijn. En alles wordt in het bedrijf zelf gedaan, veelal met de hand en zeker met respect naar de natuur. Niet biologisch, eigenlijk om dezelfde bezwaren als ik heb tegen dit predicaat.

Aan het einde neem ik nog de kans om het een en ander te proeven. Het bedrijf – het Ahrgebied in het algemeen – maakt veel rood, wijn in de stijl van de Bourgogne en vooral de Elzas. Ik proef variaties van de Spätburgunder, Frühburgunder en de Regent. Door de potentie van de Regent in Nederland – alhoewel met kanttekeningen – en de goede smaak van deze wijn, bestel ik hiervan een doos voor thuis!

2. Weingut Sonnenberg, Bad Neuenahr
Via Fred Lorsheid, wijngaard De Vier Ambachten, heb ik de naam van Marc Linden van Weingut Sonnenberg doorgekregen. Op zijn vele wijnreizen is Fred het bezoek aan deze man goed bijgebleven. "Een man met een verhaal", zo bracht Fred het.

Herr Linden stelde niet teleur. In korte en krachtige zinnen gaf hij aan het begin van ons gesprek weer hoe hij aankijkt tegen het starten van een wijnbedrijf, het goede en slechte van wijn maken, hoe hij zelf te werk gaat en wat hij en zijn vrouw allemaal ondernemen in de omgeving van zijn bedrijf.

Daarin viel me het meeste op hoe hij het werk in de wijnkelder beschouwd. Hij beschrijft het simpel als een werk waarin je alleen maar mag hopen zo min mogelijk fouten te maken. De wijn wordt in zijn visie gemaakt in de gaard. Daar worden alle smaken en potentie in de druif gestopt, door goede mineralen in de grond, de juiste onderstokken en druivenrassen, en goed beheer van de hout, groen en tros.

In de wijnkelder kan je – nee, moet je – geen smaken meer toevoegen. Door goede behandeling van de druif, jusite gisting, goed klaren en zuuromzetting, et cetera, maakt hij in mono cépage pure wijnen waarin terroir terug te vinden is. Geen kilo’s hout of andere trukendozen, nee: het pure spul.

En dat super eigenwijs gemaakt! En dat trekt mij zo aan het vak. Ja, je moet gewoon eigenwijs zijn als wijnboer, om je plek aan de bovenkant van de markt te bemachtigen en waar te maken. Reeds.

En ook deze wijnboer staat open voor een stage, waarbij hij aangeeft dat het in augustus altijd wat rustiger is, maar daar buiten er altijd voldoende werk is. Ik ga thuis een week prikken en aan hem doorgeven.

Voor vertrek nog even geproefd van zijn wijnen. De rode zijn van hoge kwaliteit, maar nog jong en gesloten. Ik ben nu niet op zoek naar een oplegwijn, dus neem twee dozen witte wijn mee. Een doos Grauburgunder Feinherb en een doos Blanc de Noir Spätburgunder, beide uit 2012. Zeker de laatste is gewoon een smaakexplosie in je mond, na een mooie ongewoon rijke neus, afgerond met een ellenlange afdronk. Halverwege de route naar mijn hotel in Brauneberg, proef ik ‘m eigenlijk nog steeds…

Dag 55

Locatie: Liefst in Utrecht, Nederland
Gedachtenspinsels
Steeds vaker denken mijn vrouw en ik hardop na over hoe het wijndomein er straks uit komt te zien. Gedachten die het wijnbedrijf tot leven wekken en de lust om wijnboer te worden vergroten. Vele van die ideeën zijn verre van fantastisch, ze zijn zonder al te hoge investeringen realiseerbaar.

En al deze gedachtenspinsels wil ik in dit blog vastleggen, om ze straks bij de hand te hebben, als het werk in uitvoering wordt. Er ontstaat een heel pakket aan inspiratiebronnen, door deze teksten, door de foto’s die ik pin, door de knipsels die we thuis verzamelen, en zo verder. Ik zie een brown paper session voor me, waarbij we samen alle spinsels op een grote tafel leggen en daaruit de beste/ mooiste/ meest realiseerbare zoeken en op de muur kleven. Daarmee maken we een logische en behapbare subset van de stortvloed aan ideeën – die we nu al hebben.

Er was eens...
Mijn vrouw en ik zaten die dag aan de tafel, achter in de briljante camper van twee dierbare vrienden. Dat weekeinde, aan het einde van mei 2012, hadden zij ons getrakteerd op een uitje, in een B&B in de buurt van Chaam. Op de terugweg daarvan hebben we wijngaard Dassemus bezocht. Daar hebben we in de stalende zon de gaard en het bedrijf bekeken en gesproken met de eigenaar. Aan die tafel keken we elkaar aan en spraken nagenoeg gelijk de vurige wens uit zoiets voor onszelf te willen!

... een wijngaard in Chaam
De ontvangstruimte van de Dassemus staat in het geheugen gegrift. Een ruimte waarin je bezoekers, gasten en klanten van de wijngaard kan ontvangen. Een ruimte voor gesprekken, proeverijen, workshops, en in onze ideeën zelfs een kroegje of ruimte voor het diner. Deze ruimte hebben we stukje bij beetje aangepast en in gedachten gemorpht naar onze smaak. Voor de beeldvorming het origineel:
Het proeflokaal van wijngaard Dassemus te Chaam
Inrichting en gebruik van de wijnkelder
Op het boeren wijnbedrijf willen we graag alle onderdelen open stellen voor het publiek en ruimtes handig combineren tot multifunctionele verblijven. Ruimtes die functie én rust uitstralen, waar arbeid en ontspanning samen komen.

Zo zie ik voor me dat de wijnkelder – de plek in het wijnbedrijf waar de druif wordt omgezet naar het Goddelijke Vocht – gecombineerd wordt met de ontvangstruimte. Bijvoorbeeld een grote boeren schuur, met een noordelijk en een zuidelijk gedeelte.

Ene kant
Aan de zuidkant - net zoals op de foto – een gedeeltelijk glazen wand en dak, met tegen de rand ruimte voor kruiden en wijnranken. Wijnranken van een meer klassiek type, die het normaal gezien in Nederland niet zo goed doen.

Andere ranken dan in de gaard, waar ik voor me zie vooral de nieuwe rassen aan te planten en niet die soorten die al in de klassieke gebieden van Frankrijk en Duitsland groeien. Want de grote wijnen van de gaard moeten juist iets anders zijn! Maar dan juist hier, in de ontvangstruimte, een paar klassieke soorten, ook om aan bezoekers het verschil te kunnen laten zien en misschien kleine speciale batches van te maken.

Achter tegen de glazen wand bijvoorbeeld een rij ranken, Guyot gesnoeid, laag gehouden. Daarvoor een rij hoog opgesnoeide ranken in een Geneva curtain, hangend tegen het glazen dak. Nog voor de laatste rij - die vol staat met geurige kruiden - een rij van niet te veel wijnranken, die vooral niet gesnoeid wordt, maar meer geleid, langs dak, plafond en verder, zoals hier in dit steegje in Maastricht, waarbij de eigenaar een enkele stam helemaal langs het dakterras geleid:

Hoe je ranken kan geleiden
Onder al dit geweld van glas en groen staan dan grote, lange tafels, waar de gasten zicht hebben op de wijnkelder.

Andere kant
Aan de noordkant, goed geïsoleerd, een stuk dieper in de grond, geklimatiseerd en achter een gedeeltelijk glazen wand: de wijnkelder. De apparaten en tanks die in deze functionele ruimte thuis horen, zijn niet allemaal per se heel mooi en romantisch van opzet. Maar met half hoge muurtjes op de juiste plaats kan het mooie geaccentueerd worden en het lelijkste gemaskeerd.

En de list is, mijns inziens, om vooral gebruik te maken van hetgeen de functie biedt. In dit geval zie ik vooral het oude van een mooie Hollandsche boerderij voor me, met het metaal van de machines en tanks en het hout van vaten en dakconstructie. In de bouwstijl en inrichting wil ik hiervan goed gebruik maken:

Oud ontmoet nieuw (STAM te Gent)
Inrichting
De ontvangstruimte bevat een aantal zones. Achterin een kleine bieb van wijnboeken, maar ook kookboeken, geschiedenis, tuinieren en reizen:

Het begin van de bieb
Toog en open keuken aan de voorkant. Gemaakt van wijnflessen, of vaten, of oude wijnkistjes:
Wijnbar R55 Wienkontor in Maastricht
In het zicht, tegen de wand of in de vloer onder de tafels, de opslag van de wijnen op het domein. Dat zijn de wijnen van de gaard die liggen te rijpen, maar ook de wijnen die ik inkoop van ‘lokale boeren’ – lokaal zo ongeveer tot en met Loire, Bourgogne, Elzas, Pfalz en Moezel:
Wijnbar R55 Wienkontor in Maastricht

Dag 47

Locatie: Wijndomein De Vier Ambachten te Simonshaven
Dag 1 van de Wijngaardenierscursus

Afgelopen zaterdag heb ik voor het eerst met beide voeten in de modder gestaan. Letterlijk en figuurlijk! Het was de eerste dag van de wijngaardenierscursus, gegeven door Fred Lorsheid van Wijndomein De Vier Ambachten te Simonshaven. Een goed begin aan een belangrijk stuk van mijn onderzoek: hoe ervaar ik de praktijk van het wijnbedrijf?

De cursusdag stond in het teken van de wintersnoei. In de ochtend stond de theorie op het programma, in de middag de praktijk. Beide waren zeer geanimeerd; Fred praat alles aan elkaar! Soms geeft hij het beeld dat hij zo ver van het onderwerp afwijkt, dat hij de weg terug naar de stof van de dag nooit meer zou kunnen vinden!

Niets is minder waar. Alle vragen worden uitgebreid en duidelijk beantwoord, maar uiteindelijk weet Fred via een mooi ommetje altijd weer terug te komen op het onderwerp van de dag.

Fred licht de wintersnoei toe op een dubbel gordijn
De dag werd afgesloten met het proeven van Cabernet Mozaïek, één van Freds eigen wijnen. Op de site wordt deze omschreven als een zware donkere paars rode, zeer volle wijn, kan nog enkele jaren rijpen, onze specialiteit, de enige in Nederland! Lijkt op Medocwijn. De wijn is een letterlijke mozaik cuvee, gemaakt van de vele Cabernets die op de gaard worden verbouwd. Bijzonder en gedurfd!

Business Plan
De dag heeft mij een aantal inzichten gegeven. Een belangrijke daarvan is de combinatie van een stukje gedachtengoed van René van Druenen en Fred Lorsheid gecombineerd. Het resulteert in een outside-in redenatie voor de druifstokkeuze, als onderdeel voor het business plan.
1. Bedenk welke wijnen je goed denkt te kunnen vermarkten.
2. Bedenk welke wijnen je daarvoor wilt maken.
3. Bedenk welke snoeimethodiek je wilt gaan gebruiken.
4. Kies druifsoorten die passen bij de wijnen die je wil gaan maken en die goed geschikt zijn voor de snoeimethodiek.
5. Kies de bij de grondsoort behorende onderstam.
6. Zoek de juiste veredelaar bij de gemaakte keuze.
7. Plan de bestelling van de planten. In het najaar is er de meeste keuze.

Gedachten afstompen
Het werk in de gaard, daar was ik vooraf aan deze cursus zeer benieuwd naar. En het heeft me een heel positieve indruk gegeven. Goed, we hebben effectief maar drie kwartier daadwerkelijk staan snoeien in de gaard, maar het werk geeft de indruk altijd weer iets anders te zijn.

Het beeld over de wintersnoei - een klus die voor een gaard met commerciële grootte meerdere weken duurt - is dat het in ieder geval niet op de automatische piloot kan worden gedaan. Elke plant heeft weer zijn eigen karakter en je moet echt wel even nadenken over hoe je die plant snoeit en optimaal voorbereid op de komende groeiperiode. Zelfs Fred, met zijn tientallen jaren ervaring, staat het werk niet als een gedachteloze robot af te wikkelen. En dat geeft de beginnende wijnboer moed!

Dag 21

Locatie: Nederland
Bedrijfsnaam, -logo en -stijl

Tijdens een goed glas wijn, ergens in een wijnbarretje in de kelder van de stad, heb ik met mijn vrouw gediscusseerd over mogelijke naam en stijl van het bedrijf.

Een naam die steeds weer terug komt, die ik eigenlijk al lang gebruik voor meer doeleinden, is 'Reiken naar de Sterren'. Wijndomein Reiken naar de Sterren... Dat blijft door mijn hoofd zoemen.

Als logo hierbij kwamen we op een simpel logo in twee helften. De linker helft een gespiegelde R en de rechter helft een halve vijfpuntige ster.













Visuele truck: logo op glas, met R aan ene kant en halve ster aan de andere. Als je door het glas kijkt, zie je het hele logo...

De stijl van dit uithangbord als inspiratie voor de huisstijl van de gaard:

Dag 14

Locatie: Wijngaard Domein de Stad Maastricht

Interview met René van Druenen, wijngaardenier en managing director van Viti BV

Op maandag 14 januari heb ik René van Druenen bezocht en met hem gesproken over zijn kennis en ervaring in de wijnwereld. De aanleiding van het gesprek was het houden van mijn eerste interview met een wijnboer, met de vragen zoals ik deze had opgesteld op dit blog.

Het werd echter al snel een free format gesprek van meer dan twee uren, inzoomend op de diverse details op en rond het wijnbedrijf en de Nederlandse wijnwereld.

Wijngaard Domein de Stad Maastricht
Wijngaardenier René van Druenen
Locatie Meerssenhoven 200, Maastricht
Website http://www.domeindestadmaastricht.nl/
Oppervlakte de Boekender Wingerd, een kleine 2 ha groot en de Weerter Wingerd, ruim 2,5 ha groot
Druiven Johanniter, Solaris (wit) Regent, Rondo en Acolon (rood) - De Weerter Wingerd functioneert daarnaast ook als proefveld voor nieuwe wijngaarden met veelbelovende de afgelopen jaren ontwikkelde nieuwe rassen (enkele Cabernets en dergelijke)

Voormalig boekhandelaar René is van huis uit journalist. Op een dag reed hij langs een te koop staand fruitbedrijf en heeft die aangekocht met het idee een wijngaard te beginnen. Met ondersteuning van know-how uit Duitsland is hij zo’n tien jaar geleden begonnen met het aanleggen van de gaarden.

Druiven
Er is gekozen voor de niet-klassieke druivenrassen. Deze staan wel veel aangeplant in Limburg, waar dat beter gaat dan in de rest van Nederland. René koos voor de Regent en de Rondo voor de productie van rode wijnen en Solaris en Johanniter voor wit. Later is ook de Acolon aangeplant.

Dit zijn allemaal nieuwe, in Duitsland ontwikkelde druivenrassen, die beduidend beter bestand zijn tegen schimmel en vroeg afrijpen. Deze rassen worden veel in Nederland, maar ook in Polen, Denemarken en zelfs Zweden aangeplant.

Ervaringen met Solaris is dat deze wellicht té vroeg afrijpt, zelfs voor Limburg. De Solaris kan in slecht weer zelfs in augustus afgerijpt zijn en dus gevoelig voor wespen. De Regent maakt een meer mooiere wijn door iets met hout te doen.

Mooie en interessante wijnen zijn ook te maken door iets te doen met assembleren. Goede mix is bijvoorbeeld 90% Johanniter en 10% Solaris.

De keuze die ik zou kunnen maken in de druiven voor mijn gaard kan ook bepaald worden door te letten op soorten met meer ruimte tussen de druiven aan de tros. Dit droogt sneller, je ziet schimmel beter en eventuele schimmel is beter bestrijdbaar.

Daarbij moet ik ook niet vergeten te denken aan mogelijke opbrengsten. Zo kan je bijvoorbeeld in een goed jaar met Pinot Noir een rode wijn maken. Is het jaar slechter, dan levert de druif nog een aardige witte wijn. Nog een tandje slchter? Bruis.

De keuze van de onderstam dient te worden gebaseerd op de ondergrond waarop de druiven komen. De veredelaar maakt de combinatie. In principe is elke combinatie mogelijk. Maar een moeilijke kloon met moeilijke onderstam is beperkt verkrijgbaar. Goed overleg hierover met de veredelaar en/of technisch adviseur is een must. Tip: kijk bij Antes Rebveredlung voor beschikbaarheidsoverzicht van onderstam in combinatie met bovenstam.

Tijdens het gesprek komt ook snoei en opbindmethode ter sprake. Dit is een onderwerp waar ik nog niet op gekomen was. Hier valt veel over te zeggen. De eigenlijk keuze hangt af van het gekozen ras. Maar je kan het ook omdraaien. De groeimanier van de plant geeft commerciële overwegingen mee. Een plant die rechtop groeit heb je minder werk aan!

Biologisch versus duurzaam
Pas bij de keuze voor een Biologisch wijnbedrijf op met welke soorten je aanplant, de bestrijding wordt zeer beperkt. Er is een gaard in Limburg waar al drie jaar nagenoeg geen opbrengst van betekenis is geweest door deze nobele, maar commercieel pittige keuze. René gebruikt wel bestrijdingsmiddelen, maar houdt er een duurzaam standpunt op na. Alleen bestrijden als nodig en wáár nodig.

Locatie
Wijnbouw in Nederland is op nagenoeg elke ondergrond mogelijk. Eigenlijk is alleen veengrond af te raden om iets van wijn op te verbouwen. Maar om een interessante wijn te maken zijn er interessante keuzes te maken. Natuurlijk kan je wel druiven verbouwen op de oude en drassige zeebodem die Nederland rijk is… maar of dat de mooiste wijnen oplevert?
Ervaringen met druivenplanten in een streek kan heel goed bij een fruitteler gehaald worden. Wat voor ervaringen hebben zij? Dat is te plotten op druifteelt.

Daarbij kan een stad en ook water, zoals hier de Maas, veel warmte geven. Is er een heuvel, ga aan de oostkant zitten, wat weg van de heersende westenwind. Goed gebruik maken van deze omgevingsfactoren kan zorgen voor een drogere gaard, maximaal beschermd van het relatief ongunstige klimaat van ons land. Goede keuzes kunnen de natuurlijke vijanden van de wijngaard, bijvoorbeeld schimmel, beperken.

Machines en apparatuur
Er is een goede tweedehandsmarkt voor machines en apparatuur in bijvoorbeeld Duitsland. De Nederlandse wijnbouw is vooral Duits georiënteerd. René heeft een begin gemaakt met een tweedehands pers en pomp. Alle andere apparaten zijn nieuw aangeschaft. De tweedehands apparatuur mag ondertussen wel vervangen worden.

Gebruikte eikenhouten vaten zijn goed in te kopen. Bottelen kan zelfs mobiel. Er zijn Duitse bottelaars die langs kunnen komen rijden, die in een dag de hele oogst kunnen verwerken… Zeker overwegen!

Opleiding
René heeft alles gewoon uit praktijk geleerd. Toen hij begon was er ook geen cursus. Zijn methode is vooral eerst veel praktijkervaring opdoen, dan verder studeren. Zijn advies is vooral die opleiding niet te doen, anders kom je te veel in de tradities. Een goed advies is om bij bestaande bedrijven mee te werken, praktijkervaring opdoen. Verder de tip: Syntra geeft in België hele goede cursussen. Soort ROC, met veel praktijkervaring! Het is een stevige cursus.

Business plan
Een van de belangrijkste leerpunten in het gesprek met René was voor mij de zaken die we besproken hebben over het business plan. Naast het gebruikelijke nut en noodzaak van een business plan, is het nuttig na te denken over met welke wijn het bedrijf zich gaat profileren.

Het is voor bijvoorbeeld een voormalige fruitteler niet moeilijk om zo goed mogelijk druiven te verbouwen, maar dat is in de wijnwereld het halve werk. Het eindproduct is wijn! Weinig wijngaarden in Nederland hebben doel en een doelgroep voor de wijn die uit het bedrijf vloeit.

Welke wijnen wil ik gaan maken? Mono cépage of geassembleerd? Rood, wit, bruis, dessert, versterkt? Voor de consument, de horeca of de handel? Toegankelijke wijnen in de goedkopere segmenten of complexere wijnen met een hogere verkoopprijs?

De start van het bedrijf in een stappenplan:
1. Eerste stap moet zijn te bepalen op welke grond de gaard gaat komen. Denk hierbij ook aan maximaal voordeel te halen uit omgevingsfactoren. Een optie gevonden? Dan er en bodemonderzoek op laten doen. Kies je deze grond of ga je verder zoeken?
2. Keuze gemaakt? Dan kiezen welke onderstam er goed geschikt is voor deze grond.
3. Business plan maken. Welke wijnen wil ik verkopen én hoe, gecombineerd met de mogelijkheden die de grond bied.
4. Dan kiezen welke druifsoorten daarop komen
5. Dan goed plannen. In najaar zijn meeste planten goed te koop.
6. Dan beginnen met aanbouwen…

Slot
Dit eerste interview met een wijngaardenier is voor mij zeer zinvol geweest. Ik ben René van Druenen dan ook zeer erkentelijk voor de tijd die hij voor mij beschikbaar heeft gemaakt, inclusief het halen en brengen naar onze auto – die een paar honderd meter voor aankomst bij René er totaal ermee ophield… Dat bleek de ‘uitlaatgasrecirculatieklep met koeler’ te zijn… Weer wat geleerd!


Entree van het wijndomein

Dag 10

Locatie: Utrecht, Nederland
Interview met wijnboeren

Ik ben gaan zitten aan een vragenlijst die ik mee wil nemen in gesprekken met wijnboeren in Nederland en daar buiten.

De vragen, versie 0.3:
- Welke druiven zijn aangeplant of aangeplant geweest?
- Wat zijn de ervaringen - positief en negatief - bij de verschillende druivenrassen?
- Welke onderstammen zijn gebruikt en hoe werkt dat?
- Wordt er eventueel biologisch of biologisch dynamisch verbouwd?
- Welke bestrijdingsvormen worden er ingezet?
- Waar wordt de oogst verwerkt; intern of extern?
- Welke machines en apparatuur worden gebruikt in het wijnmaakproces?
- Welke soorten wijn worden gemaakt?
- Waarin en hoe lang worden de wijnen gerijpt?
- Wordt de wijn zelf gebotteld?
- Kan er op de gaard geproefd worden van de geproduceerde wijn? En is dat wel of niet betaald proeven? Is dat altijd zo geweest? Als proeven betaald is, wat krijg je daarvoor?
- Hoe worden de seizoenarbeiders gevonden, gehuisvest en 'betaald'?
- Welke opleidingen hebben jij en je eventuele medewerkers gevolgd?
- Was/ wordt er externe kennis betrokken bij de keuzes en processen in het bedrijf?
- Dient de wijngaard een commercieel doel, of is het een hobby?
- Is de gaard winstgevend?
- Welke nevenactiviteiten waren/ zijn er ontplooid om additionele inkomsten te genereren?
- Welke nevenactiviteiten specifiek bij de opstart, in de periode dat de ranken nog geen productie draaiden?
- Wat waren de meest memorabele valkuilen geweest bij het starten van deze gaard?

Additionele interesse
- Is een dag(deel) educatief meewerken en leren mogelijk?
- Bestaan er stageplaatsen in het bedrijf en zou ik daar aanspraak op kunnen maken?

Ik neem aan dat ik deze vragenlijst na elk interview wel weer wat wordt aangepast, dus dit lijkt mij een hele goede eerste versie.

Nu had ik gisteren geblogd naar De Dassemus te willen gaan voor het eerste interview met een wijnboer... Maar ik heb net met mijn vrouw besloten om binnenkort er even uit te gaan, dus gaan we Maastricht een paar dagen bezoeken. Daar heen gaan, en dan geen wijngaard bezoeken, dat gaat er even niet in ;-)

Verder gegoogled en ik ben geprikkeld geraakt voor Domein De Stad Maastricht - www.domeindestadmaastricht.nl - door een aantal kreten op hun website. De belangrijkste zijn 'duurzaam aangelegde en beheerde wijngaarden', 'proefveld voor nieuwe wijngaarden met veelbelovende de afgelopen jaren ontwikkelde nieuwe rassen' en het voor mij onbekende ras Acolon.

Vanavond nog stuur ik het bedrijf een e-mail met het verzoek tot een interview.

Dag 9

De eerste te bezoeken gaard gekozen

Na een aantal dagen tussen de bedrijven door websites van wijngaarden te hebben bezocht, heb ik een top 5 samen gesteld van sites die ik tegen ben gekomen. Ik heb niet alle sites kunnen bezoeken, dat is iets te veel werk in zo'n korte tijd!

De top 5:
1. Wijngaard Dassemus - Veel soorten druiven, ook expirimenteel, biologisch
2. Wijngaard Slingehorst - Veel soorten druiven, informatieve site, milieuadviesbureau
3. Wijngoed de Reestlandhoeve - Biologisch (dynamisch) productie
4. Wijngaard de Vyf Heeren - Productie van portwijnen
5. Wijnstaete Op den Pas - Durf en charme

Ik zoek contact met de eigenaar - Ron Langeveld - van de Dassemus, met de vraag of ik bij hem langs mag komen voor een interview.

Bij het afschuimen van de sites ben ik veel additionele informatie tegen gekomen over de verschillende onderwerpen waarover ik meer wil weten. Die informatie heb ik verzameld op de verschillende rapporten - pagina's op dit blog. Een en ander breng ik in de komende dagen online.

Hieronder de teksten van een aantal wijnboeren die mij aanspekeren.

Wijngaard Dassemus
www.dassemus.nl
Ron Langeveld schrijft op zijn site:
"Ambitie & Visie: Het is onze ambitie om een kwalitatief goede Nederlandse wijn te maken. Daarbij vraagt deze tijd naar ons idee om duuzaam gebruik van de grond. De wijngaard wordt daarom op biologische wijze beheerd. Er worden geen chemische bestrijdingsmidelen gebruikt tegen (on)kruiden en insecten. Onkruidbeheersing gebeurt mechanisch. Er wordt geen kunstmest gebruikt, we bemesten alleen met gecomposteerd plantenafval en gft-afval. Samen met de mest van onze eigen geiten en kippen wordt dit eens per jaar in de wijngaard uitgereden.

Groenbemester: Tussen de druiven worden elk jaar groenbemesters gezaaid. We gebruiken vooral vlinderbloemigen. Deze planten leven in symbiose met stikstofbindende bacteriën die stikstof uit de lucht binden. Na het afmaaien van de groembemester komt de stikstof vrij ten behoeve van de druivenstokken. We hebben een eigen mix gemaakt van diverse vlinderbloemigen, bladramanas en afrikaantjes. ‘s Zomers staat alles in bloei en dat ziet er geweldig uit."
NRC Artikel: http://www.dassemus.nl/FD-20110917-02020001.pdf

Wijngaard Slingehorst
www.wijngaardslingehorst.nl
"Biologisch of natuurlijk duurzaam? Zoals elders op de site te lezen is, hebben we vanaf de start in 2006 gewerkt aan het realiseren van een biologische wijngaard. Dat was en is ons ideaal. Eerst 3 jaar was het land in omschakeling en vanaf medio 2009 mogen we onze druiven biologisch geteeld (=EKO) noemen. Tevens hebben we een begin gemaakt om de biodiversiteit te vergroten en zijn aan het werk gegaan om landschapselementen, zoals houtwallen, terug te brengen.

In 2010 verliezen we door de natte zomer bijna de helft van de oogst, niet leuk maar dat is het risico van biologisch boeren. Er zijn in de biologische wijnbouw geen middelen toegestaan tegen valse meeldauw. We hebben geexperimenteerd met compostthee maar dat was in 2010 dus geen alternatief tegen valse meeldauw, het erg natte weer gooide roet in het eten.

Het ontwikkelen van bodemleven, een goede loofwand en productiebeperking zijn voor ons de uitgangspunten voor kwaliteitsdruiven. Dit willen we zo houden. Maar we kunnen ons niet steeds misoogsten veroorloven: er moet ook brood op de plank komen.

In 2011, met alweer een kletsnatte zomer, hebben we moeten ingrijpen om de kwaliteit en (het grootste gedeelte van) de oogst veilig te stellen. Verder is er aan onze werkwijze niets veranderd. Omdat we de optie open willen houden om in te kunnen grijpen als de schimmels het gaan winnen, hebben we besloten om uit SKAL te stappen. Wij hebben er erg tegen aan zitten hikken, maar vonden dit wel de beste en een eerlijke keuze. Eind september is prachtig en maakt veel goed, maar het is te laat... Stel dat er nu jaren van mooie zomers komen? Dat valt helaas niet te voorspellen, we kunnen ons weer opnieuw bij SKAL aanmelden maar dan geldt opnieuw de 3 jaar omschakeling (terecht). De tijd zal het leren.

DUS : van biologisch naar natuurlijk duurzame productie. Eigenlijk verandert er niets aan onze werkwijze, maar we hebben nu wel de handen vrij om in noodgevallen de toegestane  "hulpmiddelen" in te mogen zetten. Ons motto uti non abuti blijft onverminderd van kracht. We gaan gewoon door met het ontwikkelen van een beter bodemleven en een grotere biodiversiteit."

Wijnstaete Op den Pas
www.wijnstaete.nl
Eigenaren Bernard en Sandra Smalbraak schrijven op hun site een stuk tekst die mij als verkennend wijnboer aanspreekt:
"Het was ergens in de jaren '90 dat ik door de wijnvelden in Toscane liep en dagdroomde over een toekomst als wijnboer. Nu was de interesse voor wijn er al op vroege leeftijd en als je daar dan wat mee wilt gaan doen, dan kan je twee kanten op. De een gaat dan de wijnproef-en-kennis-kant op en de ander gaat de wijnbereidingskant op. In Toscane trok mij de bereidingskant.

Terug in Nederland begon ik me hierin te verdiepen en er ging een wereld voor me open. En wat bleek, er werd zelfs wijn in ons eigen land geproduceerd. Met vaak nieuwe en onbekende rassen en zelfs te telen op een milieuvriendelijke wijze. De plannen om later als ik groot ben te emigreren, verdwenen als sneeuw voor de zon. Wat is er nu leuker dan in eigen land te experimenteren en te ontdekken, terwijl in het buitenland de wijnbouw volledig gereguleerd is.

Heeft u wel eens gehoord van rassen als Bianca of Rondo? Prachtige rassen, die ik heb staan in mijn wijngaardje in Epse. De voorloper van de grote wijngaard in Lemelerveld. Want na het ontdekken en proberen was in 2002 het besluit gevallen om een eigen wijngaardje te gaan aanplanten. De wijngaard in Epse ontwikkelde zich prima en inmiddels is deze volledig in productie. Maar ja, meer dan een paar honderd liter komt daar niet van af. Na een bezoek aan Intervitis, de wijnbouwbeurs in Stuttgart, waar ik nog betere en nieuwere rassen vond, was de keus al snel gemaakt."

Wijngaard de Vyf Heeren
www.vyfheeren.nl
Op het Leerbroekse platteland bevindt zich Wijngaard de Vyf Heeren, Nederlands eerste commerciële "portmakerij". Een echt familiebedrijf waar het hele gezin, door alle jaargetijden heen, kosten noch moeite spaart om voor u de meest kostelijke portwijnen onder de kurk te krijgen.

Je ziet er wijnranken met veelbelovende trossen, perenbomen en manshoge zonnebloemen. De wijngaard van gepassioneerd wijnmaker Ard Bos ademt een idyllische sfeer uit.
Niet alleen druiven, maar ook andere oogst, zoals walnoten, appels, peren en rood fruit wordt gebruikt om de heerlijke portwijnen van Nederlandse bodem te maken. Hiervoor staat een eigen professionele wijnmakerij ter beschikking. Alle bewerkingen, van sap tot fles gebeuren in eigen beheer.
Wat dacht u bijvoorbeeld van "Vin de Noix", gemaakt van vers geplukte groene walnoten. Of de port pomme "Malus" van rijpe appels en witte druiven uit eigen wijngaard. Dat is puur genieten!

Wilt u liever een speciaal voor u, eventueel van uw eigen fruit, op maat gemaakte wijn? Ook dat is mogelijk. Vanaf 200 liter kunt u uw wijnwensen laten verwezenlijken. Vele fruitwinkels, landwinkels en internationale organisaties gingen u voor. Informeer vrijblijvend naar de mogelijkheden.